HEMŞİN COĞRAFYASI
Doğu Karadeniz Bölgesinde Karadeniz sahiline paralel olarak yaklaşık 20 km içerden başlayarak Kaçkar zirvelerine kadar olan bölge Hemşin diyarını oluşturur. Yani, Kaçkar aşıtlarından kuzeye sahile 20 km kalana kadar giden bir kişi sadece Hemşin Köylerinin içinden geçer ve bu bölgeler genelde Hemşinlik olarak bilinir. Sahile giden diğer bölgede ise sadece Laz köyleri vardır ve bölge Lazlık olarak değerlendirilmiştir.
Elbette ki istisnalar vardır. Örneğin; Lazlık bölgesi Dutğe ve İçğem vadileri Kaçkar zirvelerine kadar ulaşır, Arhavi de de durum aynıdır.
Hemşin’in Kaçkar dağlarını aşan uzantıları Saleçur, Hoderçur, Hevek, Barhal gibi beldelerdir.
Doğu Batı yönünde ise Hemşin bölgesinin en batısı Ancer olup Cimil, Senoz, Salvizan, Büyükdere, Hala, Yukarı Hemşin, Abo ve Hopa Hemşin yöreleri ile birlikte Gürcistan'ın Acara bölgesindeki 3 Hemşin Köyü, Hemşin bölgesini oluşturmaktadır.
Gürcistan'ın Acara bölgesindeki bu üç Hemşin Köyü Hemşin coğrafyasının en doğu ucunu oluşturur.
Bu ana saptamadan sonra, Hemşin coğrafyasını bölge bölge tanıtmaya çalışalım.
a) CİMİL HEMŞİN; Hemşin diyarının en batı bölümünü oluşturur. En batısında Ancer (Balliköy) bulunur. Buranın Hemşin bölgesi olduğunu Tulum ile çalınan ancer havası bize ispatlamaktadır. Kaldı ki 19. yüzyılda Hemşin'in 3 derebeyinden biri olan Kumbasaroğlu Süleyman ağa Cimil’de ikamet etmektedir.
b) SENOZ HEMŞİN; Bugün ki Çayeli ilçesinin dağlık kesimini oluşturur. Orta Çağdaki adı EXANOS tur. Tarihi süreçte Çayeli ilçesindeki bütün Hemşin köyleri Senoz Hemşinliliği kavramının içine girmektedir.
c) NAHİYE HEMŞİN; Bugün ki coğrafi Hemşin ilçesinin tümünü kapsamaktadır. Osmanlı döneminde Büyük Hemşin Kazasının merkeziydi. Bütün Hemşin coğrafyası buraya bağlıydı.
d) BÜYÜKDERE HEMŞİN; Bugün ki Çamlıhemşin İlçesi ile Zil kale arasındaki Köyleri kapsar.
e) YUKARI HEMŞİN; Zil kaleden, Kaçkar zirvelerine kadar olan köyleri kapsar. Buraları ayrıca YUKARIYER olarak ta söylenir.
f) HALA HEMŞİN; Çamlıhemşin İlçesinden başlayıp Kaçkar zirvelerine kadar ulaşan Hala deresi havzasını kapsar.
g) ABO HEMŞİN; Fındıklı İlçesindeki Çağlayan vadisi ile çevresindeki Köylerden oluşur.
h)HOPA HEMŞİN; Hopa ve Borçka'yı birleştiren Cankurtaran bölgesi ile Kemalpaşa'da ki Hemşin köylerinden oluşur.
ı) ACARA HEMŞİN; Bu gün Gürcistan da kalan 3 Hemşin Köyünden oluşur.
Bu ana yörelerden başka Kaçkar dağlarının güneyinde, Çoruh bakarlarındaki Barhal (Altıparmak), Hevek (Yaylalar), Hoderçur (Sırakonaklar) 'da Hemşin Coğrafyası'na dâhildirler.
* Ayrıca Fındıklı ilçesinde Pishala, Zurpiçi, Çukuliti gibi Hemşin Köyleri,
* Ardeşen ilçesinde Öce (Yeniyol), Salenköy (Armağan), Bakoz (Beyazkaya) gibi Hemşin Köyleri,
* Pazar ilçesinde Haçapit (Subaşı), Mermanat (Akbucak), Açaba (Bucak), Çingit (Uğrak), Meleskur (Ortayol) gibi Hemşin Köyleri mevcuttur.
Sahile yakın olan Fındıklı, Ardeşen ve Pazar’daki bu Hemşin Köyleri zaman içerisinde Hemşin coğrafyasından göçen (kışlak olarak) insanlar tarafından kurulmuştur. Nereden göçtükleri bugün gittikleri yaylalardan net olarak anlaşılmaktadır.
.jpg)