Karadeniz insanının en önemli enstrümanlarından olan tulum bölge halkının olmazsa olmazı arasına girmiştir.
Hemşin kültürü ve tulumun Hemşin kültüründeki yeri araştırılıyor.
Konu ile ilgili olarak Hopa’da Ankara Çamlıhemşin Derneği başkanı ve Hemşinliler Platformu yöneticisi Metin Gültan ile usta tulumcu Bülent Bekar Hopa Hemşinlileri ile bir araya geldiler.
Ankara’da bulunan Çamlıhemşin Dernek başkanı Metin GÜLTAN ve Rize Çamlıhemşinli usta tulumcu Bülent BEKAR Hopa’ya gelerek tulumun Hemşin kültüründeki yerini araştırdılar.
Hopa’nın en eski tulumcularından Mevlüt TOPALOĞLU ile bir araya gelen heyette aynı zamanda Hopa da bulunan iş adamları ve bazı sivil toplum örgütleri de yer aldı.
Hopalı Tulumcu Mevlüt Topaloğlu
Mevlüt TOPALOĞLU; “Ben tulumu çocukluktan beri yokluktan kendi kendime öğrendim o zamanlar bazen poşetlerden tulum yapardım lakin günümüzde durum böyle değil gençlerin çok ilgisi var. Hemşin kültüründe tulum vazgeçilmezimizdir. Bunun yanında Kaval’ da Hemşin kültürünün önemli enstrümanı olarak geçmektedir. Tulum bizim
kültürümüzde ezelden beri vardır” dedi.
Çamlıhemşinli Tulumcu Bülent Bekar
Usta tulumcu Bülent BEKAR; “Evimizde büyük üstat Ali Çamkerten’in (Çanolu Ali’nin) düğünlerde çekilmiş tulum kasetleri çalınırdı ve ben onlarla büyüdüm.
İlk tulumu 1991 yılında ortaokulda talebeyken elime aldım ve bir daha hiç bırakmadım.
13 yaşındaydım. O yılın yaz tatilinde uzun zamandır gitmemiş olduğum memleketime gittim ve Ali Çamkerten ile tanışma fırsatı buldum.
Onunla tanıştığım gün benim için bu yolculuğunun en önemli kilometresine gelinmişti. Onun çalışını, tulumu tutuşunu, parmaklarını oynatışını, hareketlerini beynime adeta mıhlamıştım. Kendisini yayla süresince çok iyi dinleme ve takip etme fırsatı buldum.
Oluşan bütün bilgilerim ve araştırmalarımla 2009 yılında Kültür Bakanlığı tarafından oluşturulan bir kurul önüne, Tulum Yapımcılığı konusu ile çıktım ve Kültür Bakanlığı
tarafından verilen, Tulum yapımı icra dalında Türk El Sanatkârı Belgesi aldım.
Dünyadaki değişim bizim kültürümüzü de etkiledi. Kültürümüzde de büyük bir değişim var.
Belki bu normal bir süreçtir ama bizler bu süreci bir türlü kabul edemiyoruz, hatta öyle oluyor ki çoğu zaman öfkeleniyoruz bu değişime.
Birilerinin belleğinde ama kısa süre sonra onlarla birlikte yok olacağını anladığım horon ezgilerini bulup, toparlamaya karar verdim.
Köy- köy, Şehir -şehir dolaşarak 46 horon ezgisi, 12 de yol havası tespit ettim.
Bu tespitlerimi bizzat icra etmek suretiyle kaydederek Kültür Bakanlığı nezdinde kayıt altına alınmasını sağlamış bulunmaktayım.
Bu benim için çok büyük bir mutluluktur. Çünkü atalarımızdan bize miras kaldığını düşündüğüm bu ezgiler yozlaşmaya yüz tutmuştu, isimlerini artık kimse kolay kolay bilmiyordu. Unutuluyordu bu ezgiler. Ama yaptığım bu çalışma sonucunda, ölümsüzleştiğine inanıyorum ve benden sonra gelecek kuşaklara da aslına sadık kalarak aktarılacağına inanıyorum ve bu nedenden dolayı çok mutluyum.
Aynı yıl gene Kültür Bakanlığı tarafından verilen Tulum çalma konusuyla ilgili Mahalli Sanatçı Belgesi aldım.
Şu an itibarıyla Tulum konusunda yerel ve ulusal medyada yer alan birçok belgesellerde yer aldım.
Hazırlanan “Tulumcu Belgeseli” 2011 Eylül’ün de, Bulgaristan da yapılan ve 22 ülkenin 88 Belgesel ile yarıştığı “Uluslararası Belgesel Yarışması’nda” birinciliğe layık görülmüştü.
Kültür Bakanlığı nezdinde Hemşin kültüründe tulum çok önemli yer almaktadır ve bunun geçmişi konusunda bölgemizde tulum çalan yaşlı insanlarla konuşarak geçmişi araştırıyoruz.
Hemşinliler ve Hemşin kültürü hakkında köklü çalışmalar yapmaktayız. Bazı kitleler farklı yönlere çekerek Hemşinliler üzerinde oyunlar oynamak isteniyor.
Tulumun bizim kültürümüzde yeri başkadır. Yeni nesil gençlerimizin de tuluma ilgisi oldukça çoktur bunu ilerletmemiz lazım.” dedi.
Çamlıhemşin Derneği Başkanı ve Hemşinliler Platformu yöneticisi Metin Gültan; ” Biz Hemşinliler Hopa’dan, Çayeli’ne uzanan büyük bir coğrafyada yaşamaktayız.
Bu bölgelerde kalanların dışın da bir kısmı Düzce Adapazarı eksenlerine gitmişken bir kısmı da mecburiyetten Rusya’da sürgün kalmışlar.
Bunların bir kısmı Rusya sınırları içerisinde bir kısmı da Kazakistan’da bulunmaktadırlar.
Hemşin Kültürümüzün geçmişi çok köklüdür. Bazı örf ve adetlerimiz zamanla unutulsa da halen devam eden geleneklerimiz vardır.
Düğünlerde ve bazı özel gecelerde geleneklerimiz aynen devam etmektedir.
Her ne kadar bizlerde Tulum, Hopa tarafında ise Kaval ön plana çıksa da Hemşin kültüründe ikisinin de ayrı bir yeri vardır. Bizlerde bunu araştırarak kamuoyuna sunmak istiyoruz.
Hemşinlilerin üzerinde oynanan oyunlarına asla müsaade etmeyeceğiz. Bizim bu kültürel değerlerimizi propagandalarına alet etmek isteyenlere müsaade etmeyeceğiz.
Radikal kesimler üzerinden maalesef günümüzde sinsi oyunlar ile bölgemizde yaşayan Hemşinliler üstünde farklı planlar kurarak dış güçlerin desteği ile bizleri bölmeye parçalamaya hatta illegal yollara itmeye çalışanlar var. Buna müsaade etmememiz ve elele olmamız gerekmektedir.
Hemşinli üzerine yazılan yazıların tamamında manipülasyonlar vardır. Bizler tek tek bunları ortaya çıkartıyoruz.
Bu konuda artık zaman zaman toplumu aydınlatıcı toplantı, panel, seminer ve haberler ile kamuoyunu bilgilendireceğiz” dedi.
Kaynak: Kalif Dergisi 2- Sayfa 77